Anarchisten zijn vaak als ‘utopisten’ bestempeld. Een mooie geuzennaam. De Utrechtse anarchist Arthur Lehning schreef al in 1976: “hoe meer utopie, des te scherper de analyse van de maatschappij en haar veranderingsprocessen.” Lehning verwijst hierbij naar de eeuwenoude utopiese traditie die mensen telkens heeft geinspireerd bij het streven naar een betere samenleving. Een voorbeeld dat hij noemt is het Utopia uit de Griekse oudheid, het eiland Ithaka.

Anarchisme?
Anarchisme is een theorie over een maatschappij die is georganiseerd zonder overheid. In zo’n samenleving wordt harmonie niet bereikt door middel van regels, via allerlei wetten of door gehoorzaamheid aan enige orm van autoriteit.
"Anarchie" betekent "zonder heerser". Een anarchie is een samenleving zonder dwang. "Anarchisme" betekent: "niet willen heersen en niet willen dat anderen over jou heersen".

Wie wil er overheerst worden? Niemand toch? Dan is het logies om ook zelf niet te heersen over anderen. Geen bazen, geen knechten. Iedereen is vrij. Dat is een deel, misschien wel het belangrijkste deel van het verhaal. Het andere deel gaat over samenwerken, of eigenlijk samen leven. Anarchisten zijn er niet op uit om van anderen te profiteren, maar om zo te leven dat je elkaar niet belemmert en dat je elkaar helpt als dat nodig is.

Anarchisme houdt voor ons in: proberen een iets te doen waar jij of anderen op aarde plezier aan beleven, zonder dat dit (zoals nu meestal het geval is) ten koste gaat van weer anderen. Aan de andere kant betekent anarchisme: proberen om zo te leven dat je anderen niet schaadt, ook al leven die anderen in een lage-lonen land, of worden ze pas over 98 jaar geboren. Als bijvoorbeeld alle mensen op aarde net zo veel spullen (auto's, steeds nieuwe kleren) zouden hebben als mensen hier, zou de aarde in een klap letterlijk onleefbaar worden. Luxe en overmatig komfort opgeven dus en daar een eerlijk gevoel voor terugkrijgen. Geen slechte ruil, toch?

Het anarchisme komt op voor een samenleving waarin besluiten niet van bovenaf genomen worden, maar van onderop, door kleine collectieven, groepen van mensen in straten, wijken, dorpen en bedrijven. Want wat mensen doen, samen of alleen, vindt meestal plaats in hun directe omgeving, thuis of in een collectief dat je zelf goed kent. Anarchisme betekent dan ook dat er altijd collectief beslist wordt over de dingen die je samen maakt en wat je er mee gaat doen. Dat alles niet op basis van winstoverwegingen maar gewoon omdat je het leuk of zinvol vindt om iets samen (of juist alleen) te doen en anderen daar misschien iets aan hebben.

Meer informatie over (de pacifistische varianten van) anarchisme is o.a. öp anarchisme.nl te vinden.